اخلاق (ethics)
اخلاق؛ باوری است شخصی در مورد اینکه چه کاری درست و یا خطا، خوب و یا بد است. امروزه مدیریت اخلاقی و رعایت اصول اخلاقی یکی از بحثهای مهم مدیریت بینالمللی است.
بنا به گفتۀ بارنارد در حال حاضر مدیریت؛ حل تضاد بین کدهای اخلاقی، سازمانی حرفهای، تخصصی، فنی و منطقی است.
با توجه به مساله جهانی شدن و کثرت گرایی، مدیر زمانی توانمند است که بتواند ابهام در اخلاقیات را روشن کند یعنی مدیر موفق کسی است که تعارض بین دیدگاههای اخلاقی افراد -در جوامع کثرت گرا- را درک کند و آنها را اداره نماید.
امروزه هر سازمانی موظف است منشور اخلاقیات برای خود تدوین نماید، منشور اخلاقیات سازمانی در برگیرنده ارزشهای فرهنگی جامعه و اخلاقیات مورد نظر سازمان میباشد. با تدوین این منشور و نهادی ساختن آن در سازمان، افراد و اعضا سازمان از سرمشق و رهنمود کلی اخلاقی و ارزشی تبعیت کرده و فرهنگی منسجم و قوی در سازمان به وجود میآید.
در منشور اخلاقیات باید مصالح همۀ اعضاء بشر و مصالح جهانی، مصالح اجتماعی، مصالح حرفه ای ، مصالح سازمانی و مصلحت فردی گنجانده شود. با چنین چارچوبی است که ما میتوانیم اعتقاد داشته باشیم که مصلحت همگانی را حفظ نموده و سعادت فرد، سازمان و جامعه را تحقق بخشیدهایم.
ارزشهای اخلاقی سازمانی در حقیقت محصول اخلاقیات فردی، حرفهای و اجتماعیاند و از طریق مذاکره، مصالحه و چانهزنی بین ذینفعان به وجود میآید. باید توجه داشت که در گذشته در مساله اخلاقیات تنها به انسان و نهایتا خانواده و فرد در سازمان توجه میشده است اما امروزه اخلاقیات محیطی نیز مطرح است که در آن به کل جهان اعم از انسان، حیوان، گیاه و طبیعت توجه خاص مبذول میشود.
4. پاسخگویی اجتماعی(social responsiveness)
برای اینکه محیط اجتماعی از سازمان حمایت کند، سازمان باید وظایف خود را در قبال اجتماع انجام دهد و به بررسی آثار و نتایج اقداماتشان در جامعه بپردازد. مسئولیت اجتماعی سازمان، مسئولیت اخلاقی سازمان در برابر گروههای ذینفعی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم از فعالیتهای سازمان تاثیر میپذیرند.
نگاه به مسئولیت اجتماعی دو گونه است: مسئولیت محدود اجتماعی و مسئولیت گسترده اجتماعی. در دیدگاه محدود، اعتقاد بر این است که جامعه یک چارچوب اخلاقیای را برای محدوده عمل سازمان ایجاد میکند. طبق این نگرش، سازمان باید بر طبق مقررات با اعضا، کارکنان، عرضه کنندگان، مشتریان و سایر ذینفعان عمل کند. یعنی تنها مسئولیت اجتماعی سازمان رعایت قوانین و مقررات جامعه است، اما در دیدگاه گسترده مسئولیت اجتماعی عمل به قوانین و مقررات کافی نیست بلکه سازمان باید سعی کند در تصمیم گیری خود، راهی را برگزیند که کمترین صدمه را به ذی نفعان بزند.
در بحث مسئولیت اجتماعی، مساله توجه به محیط زیست بسیار خودنمایی میکند.