نمودار معروف «عرضه و تقاضا» و محل تلاقى این دو نمودار
دلایلی که باعث افزایش یا کاهش نرخ تورم می‌گردند، کدامند؟
همه‌ی کسانی که اقتصاد خوانده‌اند، همواره
بیش از هر قانون و اصل اقتصادى یک نمودار را در ذهن خود دارند و آن نمودار معروف
«عرضه و تقاضا» و محل تلاقى این دو نمودار و کشف قیمت از این تلاقى است.
اما قیمت به دست آمده چگونه افزایش مى‌یابد و تورم چگونه شکل مى‌گیرد؟ با تحلیل نمودار عرضه و تقاضا یا با تحلیل اقتصادى مشخص مى‌شود که تورم معمولاً به دو علت شکل مى گیرد:
1-تورم فشار هزینه یا تورم cost push :
به تورمى گفته می‌شود که ناشى از افزایش قیمت نهاده‌هاى تولید یا مواد اولیه باشد. مثلا شما فروشنده آهن آلات هستید و با گران شدن پیوسته قیمت فولاد در بازار جهانى و به تبع آن در بازار ایران شرایط براى افزایش قیمت محصول شما ایجاد مى شود، بدون آنکه تقاضاى آن تغییر کرده باشد.
2-تورم ناشى از افزایش تقاضا یا تورم demand pull:
در این شرایط با افزایش قدرت خرید آحاد جامعه یا افزایش تقاضاهایى به قصد سرمایه گذارى، تقاضا براى خرید بسیارى از کالاها و خدمات افزایش مى‌یابد و اگر عرضه نتواند خود را با این افزایش تقاضا همراه کند، تقاضا از عرضه پیشى گرفته و سبب افزایش قیمت‌ها مى‌شود.
نکته مهم در تحلیل دلایل افزایش یا کاهش نرخ تورم در کشور تورمى همچون ایران این است که چه در دوره افزایش یا دوره کاهش تورم، بتوانیم دلیل و نوع تورم شکل گرفته از منظر تورم cost push یا demand pull یا ترکیب آنها را شناسایی کنیم تا بتوانیم تحلیل کامل‌ترى براى پیش بینى نرخ تورم داشته باشیم.
نکته اى جالب در روند کم نظیر کاهش نرخ تورم در دولت تدبیر و امید از سال ٩٢ تاکنون این است که کاهش تورم در ایران در این سالهاى اخیر به غیر از سیاست هاى مدبرانه بانک مرکزى در ایجاد انظباط پولى و همچنین تصمیم عقلایی دولت در عدم استقراض از بانک مرکزى که نقش مهمى در کاهش نرخ تورم داشته است اما دو عامل اصلى ایجاد تورم یعنى تورم cost push و تورم demand pull هم در این سه سال در مسیر عکس حرکت کرده اند.
به دلیل کاهش تاریخى قیمت نفت و تقریبا همه مواد اولیه از جمله سنگ و آهن و فولاد و مس و ... در سطح جهان در طى چند سال اخیر نه تنها از منظر تورم فشار هزینه یا cost push فشار تورمى تازه اى ایجاد نشد که حتى با کاعش قیمت نیز مواجه بوده ایم و از طرف دیگر به دلیل کاهش درآمد میانگین در اقتصاد ایران و افزایش شکاف بین هزینه و درآمد در اقتصاد، تقاضاى موثر مردم به طور عمومى در اقتصاد ایران کاهش پیدا کرده است و این کاهش سبب شده است که تورمdemand pull یا تورم ناشى از افزایش تقاضا در اکثر کالاها امکان ایجاد نداشته باشد.
با این شرایط است که به نظر مى رسد در صورت ادامه روند کاهشى نرخ تورم در ایران، باید در کنار شادمانى از این کاهش با تحلیل علت این کاهش و حرکت عکس دو عامل اصلى پیدایش تورم در طى سالهاى اخیر در ایران براى خروج اقتصاد ایران از رکود فراگیر احساس خطر کرد.
اما قیمت به دست آمده چگونه افزایش مى‌یابد و تورم چگونه شکل مى‌گیرد؟ با تحلیل نمودار عرضه و تقاضا یا با تحلیل اقتصادى مشخص مى‌شود که تورم معمولاً به دو علت شکل مى گیرد:
به تورمى گفته می‌شود که ناشى از افزایش قیمت نهاده‌هاى تولید یا مواد اولیه باشد. مثلا شما فروشنده آهن آلات هستید و با گران شدن پیوسته قیمت فولاد در بازار جهانى و به تبع آن در بازار ایران شرایط براى افزایش قیمت محصول شما ایجاد مى شود، بدون آنکه تقاضاى آن تغییر کرده باشد.
2-تورم ناشى از افزایش تقاضا یا تورم demand pull:
در این شرایط با افزایش قدرت خرید آحاد جامعه یا افزایش تقاضاهایى به قصد سرمایه گذارى، تقاضا براى خرید بسیارى از کالاها و خدمات افزایش مى‌یابد و اگر عرضه نتواند خود را با این افزایش تقاضا همراه کند، تقاضا از عرضه پیشى گرفته و سبب افزایش قیمت‌ها مى‌شود.
نکته مهم در تحلیل دلایل افزایش یا کاهش نرخ تورم در کشور تورمى همچون ایران این است که چه در دوره افزایش یا دوره کاهش تورم، بتوانیم دلیل و نوع تورم شکل گرفته از منظر تورم cost push یا demand pull یا ترکیب آنها را شناسایی کنیم تا بتوانیم تحلیل کامل‌ترى براى پیش بینى نرخ تورم داشته باشیم.
نکته اى جالب در روند کم نظیر کاهش نرخ تورم در دولت تدبیر و امید از سال ٩٢ تاکنون این است که کاهش تورم در ایران در این سالهاى اخیر به غیر از سیاست هاى مدبرانه بانک مرکزى در ایجاد انظباط پولى و همچنین تصمیم عقلایی دولت در عدم استقراض از بانک مرکزى که نقش مهمى در کاهش نرخ تورم داشته است اما دو عامل اصلى ایجاد تورم یعنى تورم cost push و تورم demand pull هم در این سه سال در مسیر عکس حرکت کرده اند.
به دلیل کاهش تاریخى قیمت نفت و تقریبا همه مواد اولیه از جمله سنگ و آهن و فولاد و مس و ... در سطح جهان در طى چند سال اخیر نه تنها از منظر تورم فشار هزینه یا cost push فشار تورمى تازه اى ایجاد نشد که حتى با کاعش قیمت نیز مواجه بوده ایم و از طرف دیگر به دلیل کاهش درآمد میانگین در اقتصاد ایران و افزایش شکاف بین هزینه و درآمد در اقتصاد، تقاضاى موثر مردم به طور عمومى در اقتصاد ایران کاهش پیدا کرده است و این کاهش سبب شده است که تورمdemand pull یا تورم ناشى از افزایش تقاضا در اکثر کالاها امکان ایجاد نداشته باشد.
با این شرایط است که به نظر مى رسد در صورت ادامه روند کاهشى نرخ تورم در ایران، باید در کنار شادمانى از این کاهش با تحلیل علت این کاهش و حرکت عکس دو عامل اصلى پیدایش تورم در طى سالهاى اخیر در ایران براى خروج اقتصاد ایران از رکود فراگیر احساس خطر کرد.
مطالب مرتبط
