این روزها از تنوع فرهنگی و آشتی بین فرهنگهای مختلف زیاد صحبت میشود. چگونه آموزش میتواند در ایجاد احترام و تفاهم بین فرهنگهای مختلف نقش مهمی بازی کند؟ در این گزارش دو برنامه آموزشی را بررسی میکنیم که در استرالیا و بلژیک برای ترویج چندگانگی فرنگی انجام میشود.
استرالیا یکی از متنوعترین مجموعههای قومیتهای مختلف را در خود جای داده است. اما تبعیض علیه قومیتهای بومی استرالیا تاریخچهای طولانی دارد. به آنجا خواهیم رفت تا ببینیم از یک روز فرو رفتن در قالب فرهنگی دیگر چه چیزهایی میتوان یاد گرفت.
در سالهای آخر دهه ۱۹۹۰میلادی استرالیا به سرعت تغییر کرد و مهاجران تازه وارد، از چین و هند و ویتنام به این کشور آمدند. در کنار این فرهنگهای جدید، فرهنگ بومیان استرالیا، یکی از قدیمیترین فرهنگهای زنده جهان، بدنبال رهیافتی برای باززایی و نشان دادن اهمیت خود بود. برنامههای موسوم به کشف تنوع و طرح آمیزش فرهنگها در مدارس سراسر استرالیا، فرهنگ قدیمی این کشو را با فرهنگ جدید پیوند میدهد و به دانش آموزان زندگی در جامعهای هماهنگ تر را یاد میدهد.
آلن هریس از بومیان استرالیا است. وی به همراه پسرانش تریستان و آزا پانزده سال است که برنامه "آمیزش فرهنگها” را به اجرا در آوردهاند. این برنامهها هم زندگی خانوادگی آنها را تغییر داده و هم زندگی بسیاری از جوانان استرالیایی را که اکنون به نقش بومیان استرالیا در فرهنگ امروز کشورشان آگاه هستند و به آن احترام میگذارند.
پیتر مسافریادیس، مدیر نوآوری طرح آموزشی "آمیزش فرهنگها” می گوید:«وقتی با سنتها و فرهنگهای دیگر آشنا میشوید، خود را در جهانی وسیعتر میبینید و به تدریج ارزش و اهمیت فرهنگهای دیگر را درک خواهید کرد.»
با برنامه "آمیزش فرهنگها” دانش آموزان استرالیایی هم ارزش فرهنگهای دیگر را میشناسند و هم کشور و تاریخ استرالیا، و آن چه استرالیا امروز را میسازد، بهتر درک میکنند. آلن هریس در اینباره میگوید: «بدون برنامه "آمیزش فرهنگها” این کارها از ما بر نمیآمد و نمیتوانستیم به رؤیایمان دست پیدا کنیم. این رؤیا که همه استرالیاییها احساس کنند یک ملت هستند و توانشان در یکی بودن است.»
تهدید تروریسم نگرانی نسبت به تضادهای فرهنگی را در بلژیک بیشتر کرده است. اما مهد کودکی در یکی از محلههای چندفرهنگی این کشور، نمونه مثبتی است برای تبلیغ پذیرش تنوع فرهنگی در جامعه.
مهد کوک «تی یر لانتوئن» در محله چندفرهنگی و چندملیتی "خنت” هر روز درهای خود را به روی 42 کودک و طفل دوماهه تا سه ساله باز میکند. این مهد کودک امسال در بین 14 پروژه در اتحادیه اروپا، برنده ی جایزه موسوم به "ایونز” برای آموزش آشتی و صلح شده است. دلیل دریافت این جایزه هم ترویج نگاه مثبتی نسبت به تنوع فرهنگی است که در این مهدکودک به آن اهمیت داده میشود.
یکی از مربیان این مهدکودک میگوید: «وقتی عید قربان یا ماه رمضان میرسد برای بچههای دیگر به روش خودمان توضیح میدهیم که این مراسم به چه دلیل برگزار میشود. تابلویی مخصوص پدر و مادرها هست که خودش عامل دیگری برای ترویج تنوع فرهنگی است و به بچهها نشان میدهد که اسم هر بچه چیست و پدر و مادرش که هستند.»
پدر و مادرها در هر موقع روز میتوانند به کودکانشان سر بزنند و این نکتهای است که این مهد کودک را متفاوت میکند. والدین در کارها و تصمیماتی که گرفته میشود، نقشی فعال دارند. بسیاری از آنها وقتی برای بردن کودکانشان میآیند مدتی را درمهد کودک سر می کنند ودر بازیهای گروهی و کارگاهها هم شرکت میکنند.
کاترین راینارت مدیر این مهد کودک میگوید که بسیار مهم است که کودکان تفاوتهای بین خودشان و همینطور تفاوت بین خانوادهها را ببینند، مثلا خانوادههایی را ببینند که دو پدر یا دو مادر دارد یا مادری سیاهپوست و پدری سفیدپوست دارد. کودکانی که از سنین اولیه این چیزها را ببینند در آینده خواهند توانست فرهنگ های دیگر را خواهند پذیرفت.»
وی میافزاید: «به این ترتیب زندگی و کار در کنار فرهنگهای مختلف امکانپذیر میشود و آمادگی برای پذیرش این فرهنگها زیاد میشود. در این مهد کودک همه حس میکنند که دیگران از حضورشان خوشحالند و خودشان همه خوشحالند. برخوردها سازنده است و وقتی بتوان این جمع کوچک را ساخت باید بتوان آن را در سطحی گستردهتر هم پیاده کرد. این جمع کوچک بسیار مهم است.»
توماس بائوم، مدیر موسسه "صلح فِلمیش” در بروکسل و رئیس هیئت داوران جایزه ایونز برای آموزش صلح و آشتی میگوید: «موضوع فقط این نیست که کودکانی که تازه راه رفتن را یاد گرفتهاند، بیاموزند با هم کنار بیانند. ایده این است که فضایی به وجود آمده است که کودک به آن احساس تعلق کند و خود را جزو آن ببیند. فکر میکنم نقطه قوت این پروژه منحصر به فرد که در محله با مشکلات فرهنگی خاص خودش اجرا میشود، همین است. د راین طرح پدر و مادرها هم نقش فعالی در خلق این فضا دارند.»
در مهد کودک "تی یرلانتوئن” اختلافهای فرهنگی پنهان نمیشود، در عوض کودک از سنین پایین تفاوتها را میبیند و میآموزد که همواره راهی پذیرفتنی و سازنده برای حل اختلافهای فرهنگی وجود دارد.