● روشهای اجرای پروژه برنامه ریزی منابع سازمان
سه روش متداول برای اجرای یک برنامه
ریزی منابع سازمان وجود دارد:
▪انفجار بزرگ: این روش بلندپروازانهترین
و سختترین راه ایجاد یک ERP است. در این روش موسسه یکباره همه سیستمهای قدیمی خود را کنار میگذارد
و یک سیستم ERP در تمام موسسه راه میاندازد.
هرچند روزگاری این روش بر ایجاد ERP ها
حکم فرما بود، امروزه کمتر از آن استفاده میشود. واداشتن همه به پذیرش سیستم جدید
به طور یکدفعه و همزمان، کاری مهیب است، چون سیستم جدید هیچ مدافعی ندارد. هیچ کس
در موسسه تجربه کار با آن را ندارد، بنابراین هیچ کس اطمینان ندارد که سیستم جدید
کارش را درست انجام میدهد.
▪ راهبرد انتخابی: این روش به شرکتهای
بزرگ توصیه میکند خیلی از فرایندها را بین بخشهای مختلف به اشتراک نگذارند، بلکه
در هر بخش نسخه ای مجزا از ERP نصب
شود و تنها از طریق برخی فرایندهای خاص (مانند نگهداری اطلاعات مالی) مشترک باشند.
این متداولترین راه است. در این حالت هر بخش از سازمان نسخه خاص خودش از
ERP را دارد که سیستمی جدا با پایگاه دادهای
جداست. این سیستم ها تنها از طریق به اشتراک گذاشتن اطلاعات لازم برای به دست
آوردن تصویری کلی از کار همه واحدهای موسسه (مثلا سود واحدهای مختلف) به هم مربوط
میشوند، یا از طریق فرایندهایی که در همه بخشها تقریبا یکسان هستند. (مثلا
مدیریت منابع انسانی) در این روش ابتدا یکی از بخشها که صبر و حوصله بیشتری دارد و
درصورت پیش آمدن اشکال به اصل تجارت ضربه نمیزند، برای راه اندازی یک سیستم
آزمایشی انتخاب و پس از رفع نقایص ERP در
این بخش، کار روی بخشهای دیگر آغاز میشود. برنامهریزی برای این روش بلند مدت است.
▪ فروکوفتن: در این روش،ERP
طراحی را دیکته میکند و تمرکز تنها روی
تعداد کمی از فرایندهای کلیدی است. این روش بیشتر برای موسسات کوچکی مناسب است که
میخواهند با ایجاد ERP رشد
کنند. در این روش، هدف، راه اندازی سریع ERP است
و جدا شدن از روشهای پیچیده مهندسی مجدد، با استفاده از فرایندهای از قبل حاضر
شده. موسساتی که ERP را اینگونه به خدمت
گرفتهاند، نمیتوانند ادعا کنند، برگشت سود زیادی از سیستم جدید بردهاند. اغلب آنها از این سیستم به عنوان زیربنایی برای کوششهای بعدی
استفاده میکنند. چنین سیستمی فقط کمی از سیستم های قدیمی بهتر است، چون کارکنان
را وادار به تغییر هیچ یک از عادات قدیمیشان نمیکند.
یکی از موثرترین روشهای اجرای
ERP، استفاده از تجربیات شرکتهای موفق و پیشرو
در این زمینه است. آشنایی با تجربیات صدها شرکت برتر در اقتصاد جهانی و به کارگیری
هزاران روش و فرایند نوین، موجب گشایش بسیاری از گره های کنونی سازمانها و ایجاد
روشهای جدید به منظور پیوستن به جمع پیشروان فناوری اطلاعات و استفاده کننده از
فناوریهای مهندسی مجدد و سپس مدیریت روابط مشتری و برنامه ریزی منابع سازمان میشود.
● مزایای پیاده سازی سیستم برنامه ریزی
منابع سازمان
نخستین مزیتی که در کوتاه مدت و پس از
پیاده سازی می توان انتظار داشت، کاهش هزینه های عملیاتی نظیر کاهش هزینه های
کنترل موجودی انبار، هزینه تولید، هزینه عملیات حسابداری و ثبت وقایع مالی، هزینه
های بازاریابی و پشتیبانی است. از دیگر مزایای به کارگیری ERP می
توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ ایجاد یکپارچگی سازمانی از بعد اطلاعاتی
و افزایش سازگاری در اطلاعات موجود در سازمان.
▪ پیاده سازی برنامه ریزی منابع سازمان با
ایجاد ستون فقرات قوی از انباره دادهها. این سیستم دسترسی بهتر و سریعتر به دادهها
را برای مدیریت امکان پذیر میسازد و به این ترتیب مدیر می تواند برای تصمیمگیری
بسرعت به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد.
▪ افزایش شفافیت و ردگیری فرایند تولید
برای مشتری، افزایش قابلیت متناسب سازی برای مشتری و تطبیق بیشتر با نیازهای وی و
افزایش رضایتمندی مشتری در تمام فرایندهایی که وی با آنها درگیر است، از لحظه
سفارش تا دریافت و حمل و نقل محصول از مزایای دیگر آن است.
▪ مهمترین مزیت برنامه ریزی منابع سازمان
بهبود هماهنگی بین بخشهای سازمان و افزایش کارایی فرایندهاست.
▪ استاندارد سازی فرایندهای سازمانی بر
اساس بهترین تجربیاتی که شرکتهای عرضه کننده نرم افزار از سازمانهای مختلف به دست
آورده اند.
▪ امکان و یا تسهیل توسعه سیستم ها و
فناوری های جدید از جمله تولید بهنگام، و ... .
▪ توسعه زیرساختهای لازم به منظور وارد
شدن به بحث بازرگانی الکترونیک.
▪ پشتیبانی از برنامه ریزی استراتژیک از
مزیتهای دیگر است.
● سازگاری سیستم برنامه ریزی منابع سازمان
با تجارت الکترونیک
نرم افزارهای برنامه ریزی منابع سازمان
پیچیده اند و برای استفاده عمومی ساخته نشدهاند. آنها فرض میکنند کسانی که
سفارشها را پیگیری میکنند، فقط کارکنان موسسه شما هستند که برای استفاده از این
سیستم آموزش دیدهاند. اما
اکنون مشتریان و کارپردازان شما هم خواستار دسترسی به همان اطلاعات از طریق وب
سایت شما هستند. چیزهایی مثل وضعیت سفارش، فاکتور و ... . یکی از مهمترین مشکلات
یکپارچه سازی برنامه ریزی منابع سازمان و تجارت الکترونیک این است که اینترنت هیچ
وقت نمیایستد. نرم افزارهای برنامه ریزی منابع سازمان بزرگ و پیچیده هستند و به
نگهداری احتیاج دارند. وصل کردن مستقیم سایت وب به ERP راه
خوبی نیست، چون باعث میشود در مواقعی که ERP برای
نگهداری و تعمیرات غیر فعال است، وب سایت هم کار نکند. اغلب کهنهکاران تجارت
الکترونیک ارتباط بین ERP و
تجارت الکترونیک را طوری میسازند که قابل انعطاف باشد و در مواقعی که
ERP برای نگهداری و تعمیرات غیر فعال است،
برنامه تجارت الکترونیک به کارش ادامه دهد. برای حل مشکلات این ارتباط، نرمافزارهای
میانافزار ایجاد شدهاند. این ابزارها نقش مترجم را ایفا میکنند، یعنی اطلاعات
را از ERP میگیرند و آن را به
فرمتی تبدیل میکنند که نرمافزار تجارت الکترونیک بتواند از آن استفاده کند .
● جایگاه ERP در
لایه های نرم افزاری و سیستم های اطلاعاتی
ERPها برپایه استفاده از سیستمهای مدیریت
پایگاه دادهای رابطهای، (RDBMS=relational database management
systems) طراحی شده اند. این بدین معنی است که
برای استفاده از ERP باید تمامی ساختارهای
اطلاعاتی سازمان تعریف شده باشد و هیچ خلاء اطلاعاتی در لایه های سیستم پردازش
مبادلات سازمان وجود نداشته باشد. و علاوه بر آن پیوستگی اطلاعات نیز وجود داشته
باشد، یعنی اینکه کلیه بخشهای اطلاعاتی ERP باید
تدارک دیده شود. در آن صورت می توان گفت ERP جزء
نرمافزارهای پایه برای تجارت الکترونیک است.
خلاصه اینکه پایه و اساس سیستمهای درون
سازمانی، RDBMS ها هستند و ERPها
مجموعه فرایندهای سازمانی هستند که بر اساس RDBMS ها
تهیه وتنظیم شده اند و از آنجا که این فرایند ها تقریبا در سازمانها و صنایع مشابه
به صورت استاندارد و یکسان هستند، پس کمک بسزایی جهت رسیدن این سازمانها به سیستم
های برون سازمانی SCM و
CRM می کنند.
● تفاوت سیستم های اطلاعات مدیریت با
سیستم برنامه ریزی منابع سازمان
ERP را باید جدیدترین ابزار موجود و تکامل
یافته سیستم های اطلاعات مدیریت دانست و مبنای کارکرد آن را تفکر فرایندی به جای
ساختارهای وظیفهای، توجه و تبدیل خواستههای مشتری به داده های کمی در جهت
افزایش رضایت مشتریان عنوان کرد. ERP میکوشد
تا تمام فرایندهای سازمان به صورت یکپارچه و با نگرش فرایندی با هم مرتبط باشند .
ERP علاوه بر یکپارچگی، گزینههای برتر را
نشان میدهد، به همین دلیل غولهای نرمافزاری از تمامی مراحل همچون تولید و پخش و
توزیع مثالهایی دارند که در نسخه های خود به سازمانها ارائه میدهند و فناوری از
طریق این سیستم های جدید نرم افزاری وارد سازمان میشود.
سیستم ERP به
صورت کامل سطوح مختلف سیستمی سازمان را پوشش میدهد. به این صورت که هسته مرکزی،
پوشش دهنده سطوح سیستم پردازش مبادلات و سیستم های اطلاعاتی مدیریت است و ابزار
های تحلیل و تجزیه تجاری پوشش دهنده سطوح سیستم های پشتیبانی از تصمیم و سیستم های
اطلاعاتی مدیریت اجرایی در سازمان هستند. البته لازم به ذکر است که این تقسیم بندی
چندان شفاف نبوده و مرز مشخصی بین این سطوح و دو بخش اصلی ERP قابل
ترسیم نیست و همپوشانیهایی در این بین وجود دارد
● توسعه سیستم برنامه ریزی منابع سازمان
توسعه اینترنتی تاثیر عظیمی بر جنبههای
مختلف فناوری اطلاعات و از جمله سیستمهای برنامهریزی منابع سازمان گذاشته است .
بنابراین سیستمهای ERP بیشتر
مبتنی بر اینترنت شده اند. در چنین محیطی (اینترنت) که دسترسی به منابع سیستمی از
هر جا و در هر زمان امکانپذیر است، فروشندگان ERP نیز
توانستهاند سیستمهای ERP خود
را توسعه دهند و با بخشهای کسب و کار جدید از جمله مدیریت زنجیره تامین ، مدیریت
ارتباط با مشتری ، اتوماسیون نیروی فروش، برنامهریزی و زمان بندی پیشرفته هوش کسب
و کار و قابلیتهای کسب و کار الکترونیک یکپارچه کنند .
راه حلهای مبتنی بر اینترنت سبب شده است
که رضایت مشتریان فرصتهای فروش و بازاریابی افزایش و روشهای پرداخت بهبود یابد.
شکل (۲) مفهوم سیستم های ERP توسعه
یافته را نشان می دهد.
● نقش IT در
شکست اغلب پروژه های برنامه ریزی منابع سازمان
در ساده ترین سطح، ERP
مجموعهای از بهترین عملیات برای انجام
وظایف مختلف در سازمان است که این وظایف مثلا شامل مالی، تولید، انبار است. برای
اینکه از نرم افزار چیز بیشتری به دست آورید، باید افراد داخل سازمان خود را
متقاعد به انطباق با روشهای کاری نرمافزار کنید. اگر افراد در بخشهای مختلف (که
از ERP استفاده خواهند کرد)
قبول نداشته باشند که روشهای کاری که داخل نرمافزار گنجانده شده، بهتر از روشهای
مرسوم و جاری است، در استفاده از نرمافزار مقاومت میکنند و بخش فناوری اطلاعات
را مجبور به تغییر نرم افزار به منظور تطبیق با فعالیتهای مرسوم و جاری خواهند
کرد. اینجاست که پروژه های ERP دچار
شکست می شوند و جنگهای درون سازمانی پیرامون نحوه نصب نرم افزار شیوع پیدا می کند.
بخش IT درگیر تلاشهای
گرانقیمت و طولانی برای سفارشی سازی نرم افزار میشود تا خواسته های افراد قدرتمند
تجاری را برآورده سازد. این سفارشیسازیها ماهیت اصلی نرمافزار را ناپایدار میکنند
و نگهداری آن را نیز بعد از شروع به کار آن مشکل می سازند.
اما واحد IT بخوبی
و بسرعت میتواند اشکالات را در بیشتر موارد حل کند و به علاوه تعداد کمی از
شرکتهای بزرگ می توانند از سفارشی سازی ERP امتناع
کنند. هر فعالیت تجاری متفاوت و مجبور به داشتن روشهای خاص خود است که این روشها
را فروشنده به هنگام ایجاد نرمافزارش در نظر نگرفته است. اشتباهی که شرکتها میکنند
این است که فکر میکنند عوض کردن عادات افرادشان از سفارشی سازی نرم افزار ساده تر
است، در صورتی که چنین نیست. مجبور کردن افراد به استفاده از نرم افزار برای بهبود
روشهای کاریشان چالش بسیار مشکلتری است. اگر
شرکت شما نسبت به تغییرات مقاوم باشد، آنگاه در پروژه ERP شما
بیشتر احتمال شکست وجود دارد.
● نتیجه گیری
سازمانها در دنیای تجاری امروز، نیازمند
برنامه ریزی برای منابع سازمانی خود در تمام سطوح مدیریتی هستند. با توجه به روند
رو به گسترش جهانی شدن، پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا و افزایش رقابت در بازارهای
جهانی، شرکتها ناگزیر به پیوستن به بازارهای جهانی خواهند بود و برای انجام این
کار وجود آمادگی لازم از جهات مختلف امری ضروری به نظر میرسد. از مهمترین
ابزارهای مورد استفاده جهت کسب این آمادگی می توان به عامل فناوری اطلاعات و
ارتباطات اشاره کرد که با استفاده از آن قادر خواهیم بود، هر چه سریعتر این مسیر
را طی کنیم. IT به عنوان اصلی ترین
زیر ساختار سیستم های تجاری توسعه یافته است ، از این رو لازم است صنایع مختلف
برای پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی پیشرفته اقدام به تبیین استراتژی های تجاری
و سرمایه گذاری در زمینه توسعه IT کنند
که نتیجه نهایی آن کسب مزیتهای رقابتی و دستیابی به استانداردهای جهانی کیفیت است.
یکی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات که نقش مهمی در یکپارچگی اطلاعات و
عملیات موجود در موسسات دارد و نهایتا با استفاده از امکانات خاص زمینه را برای
پیوستن به بازارهای جهانی فراهم می سازد، سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان یا
ERP هستند که در حال حاضر به عنوان یکی از
آخرین ابزارهای برنامه ریزی و مدیریت در جهان مطرحاند ERP با
پوششدادن شکافهای اطلاعاتی در سراسر موسسه، فعالیتهای اساسی آن را بهبود میدهد،
بهاین منظور که بستر لازم برای یکپارچهکردن کامل درون و برون بخشها،
شرکتها و کارخانههایی که در قالب یک موسسه از مدیریت واحدی برخوردارند،
فراهم آید. بدین ترتیب، قابلیت سازگاری در محیط های درحال تغییر، تسهیل شده
و موسسه نسبت به واکنش سریع به نیازهای تغییریافته و جدید، توانمند می شود.
این سیستم ها قادرند با بهره گیری از فناوری اطلاعات، سیستم ها و عملیات موجود در
سازمانها را یکپارچه کنند و در قالب یک پایگاه اطلاعاتی واحد در دسترس قرار دهند.
منابع:
1- Minahan , Enterprise resource planning:strategies , Web Journal
Leary D.E Enterprise Resource
Planning System: systems, Life cycles -2
3-
Bozarth ,ERP implementation
efforts at three firms Integration lessons from the SISP and IT-enabled change
literature International journal of operations
4-
Poston et al, Financial impacts of
enterprise resource planning implementations
5-
Patrice, Jon David, Mohammad a, Rashid. Iiaquuet, hossain the evolution of ERP
system, anistorical perspective
6- www.noormags.ir