تجارت پرخطر در بازار مشتقات و قراردادهای آتی

شخصیت دان آکروید با بازی ادی مورفی در فیلم مکان های تجارت محصول 1983 میگوید: در این ساختمان یا باید بکشی یا کشته شوی.

در نیویورک،  آنها در حال قدم نهادن به آینده و بازارهای کالا هستند تا در برابر کودتای قرن مقاومت کنند. با فروش اولیه و سپس خرید آب پرتقال های غلیظ یخ زده در آینده، دو میلیون دلار درآمد دارند و کارفرمایان بداخلاق گذشته خود را به ورطه ورشکستگی میکشانند. برای بارگینز، قدیمی ترین بانک تجاری در لندن این اتفاق همانند مرگ بود که در سال 1955 یکی از تاجرانش به نام نیک لی سون، به تنهایی میلیون ها پوند را در بازارهای سنگاپور از دست داد و باعث سقوط بانک شد.

 خطر توزیع مجدد

بازارهای آتی و اختیار معامله که اغلب به عنوان بازارهای مشتقه معروفند، شاید در عین موفق بودنشان، خطرناک ترین بازارها باشند زیرا خطر ریسک دقیقا آن چیزی است که بازارها برای کالاها و مشتقات مالی خود در نظر دارند.

اینجا مکانی است که شرکتها و تاجران آن چه را که انتظار دارند، در خصوص قیمتهای هر چیز از سهام، اوراق قرضه و پول نقد گرفته تا فلزات و کالاها و حتی آب و هوا و قیمت مسکن، تصور میکنند. شرکتها و افراد , احتکار میکنند اما نه به قصد قمار تجاری بلکه برای اهداف اقتصادی و برای ریسک توزیع مجدد آنها نیاز دارند که بسیار غیر قابل پیش بینی حرکت کنند.

برای نمونه اگر تولید کننده باشید , نمیدانید که در آغاز سال باید منتظر چه نوع محصولی باشید و آیا محصول کافی و مرغوب است یا خیر و همچنین نمیدانید که سایر کشاورزان رقیب چه میزان پرتقال تولید کرده اند . اگر محصول کم باشد , قیمت پرتقال ها به سرعت بالا میرود و اگر محصول زیاد باشد , قیمت ها به دلیل افزایش در عرضه کالا , کاهش میابد . بازارهای آتی نیز به همین صورت هستند . زیرا شرکتها نیز بلافاصله باید چنین قضاوتی داشته باشند که مشتری کشاورز ذرت با قیمت ثابت باشد , یا صادر کننده ای بزرگ که در نقد کردن پول , دارای جایگاه است تا تضمین دهد اگر دلار ناگهان پایین آمد , چیزی از دست نداده اند.

تجارت و سرمایه گذاری

برای این که بازاری وجود داشته باشد , همیشه باید افرادی باشند که ریسک کنند و اینجا جایی است که بین تجار برابری وجود دارد . در حالی که به ندرت نیمی از شرکت کنندگان در بازارهای آتی در حال کنار کشیدن هستند , بقیه در تلاش برای ایجاد پول از شرط بندی بر سر نوسانات قیمت هستند . این تجار مطلق , که تصوراتی درباره جایی که قیمت بالا و پایین میرود دارند , بخش ضروری اقتصاد در اینگونه بازارها را تشکیل میدهند . گاهی اوقات , آنها یک فرد هستند و گاهی نیز صندوق های تامین سرمایه گذاری و گاهی نیز صندوق های بازنشستگی که به دنبال مقداری سود بیشتر هستند , در هر صورت آنها از سایر سرمایه گذاران متمایز هستند و نقطه تمایز آنها در ریسک کردن آنهاست.

همانطور که بنیامین گراهام نویسنده کتاب موفق و معروف سرمایه گذاران باهوش , میگوید : واقعی ترین تمایز میان سرمایه گذار و تاجر , مربوط به نگرش آنها به سرمایه های بازار سهام میشود و بهره اولیه تاجر , به انتظار و سوددهی از نوسانات بازار برمیگردد و بهره اولیه سرمایه گذار , در کسب و حفظ سهام مناسب به قیمت های مناسب مربوط است.

ثروتمند شدن , با دنبال کردن یکی از این دو مسیر ممکن میشود . در حال حاضر , موفق ترین و معروفترین سرمایه گذار در دنیا , وارن بافت است که تمایل به داشتن موقعیت های طولانی مدت در شرکت ها و حفظ آنها از طریق شرکت سرمایه گذاری اش ( برکشایر هاتاوای) برای سالها دارد . او اخیرا به کشورهای فقیر مسافرت میکند تا نحوه سرمایه گذاری درست را به مردم کشورهای آسیایی آموزش داده و ایرادات و خطاهای آنها را گوشتزد نماید.

در سال 2008 , مجله فوربس او را به عنوان یکی از ثروتمندترین مردان دنیا با ثروتی بالغ بر 62 میلیارد دلار معرفی کرد اگر چه بیش از دو سوم از ثروتش در طی بحران مالی اخیر , کاملا از بین رفت اما دوست او , هچ فاند جورج سوروس هم چنان معروف ترین میلیاردر بازارهای سهام با 9 میلیارد دلار سرمایه است . آیا از آسمان رسیده ؟ خیر . اینها تاجرانی بودند که در بازارها , نه چشم بسته و احمقانه و قماربازانه , بلکه منطقی و اصولی و شجاعانه , ریسک کردند.

کالاها، اختیار معامله و قراردادهای آتی

کالاها شامل هر نوع ماده جامد میشود که میتواند به میزان زیادی از فلزات گران بها و نفت تا مواد غذایی خرید و فروش شود. اگر خریدار بخواهد آن را با تحویل فوری خریداری کند، کالا را با عنوان قیمت آنی میخرد (همانطور که با سهام یا اوراق قرضه انجام میدهد) اگر خریدار قصد نداشته باشد خرید خود را آنی تحویل بگیرد، تاریخ تحویلی را در آینده مشخص کرده و با عنوان قرارداد آتی، کالا را میخرد و در آینده در تاریخ خاص تحویل میگیرد. از طرف دیگر، اختیار معامله، توافقنامه ای است که به دارنده اش این حق و نه الزام را میدهد تا سرمایه ای را به قیمتی خاص در تاریخی مشخص، خرید و فروش نماید.

یک شکل از معاملات آتی که برای قرن های زیادی وجود داشت از این واقعیت گرفته شده بود که اغلب شکافی میان سفارش یک محصول و دریافتش وجود دارد. در قرون 13 و 14 کشاورزان اغلب سفارشات پشم را از یک یا دو سال قبل میفروختند. در قرن هجدهم، تاجران ژاپنی برنج را برای تحویل آینده، خرید و فروش میکردند و اولین قراردادهای مشتقات به سامورایی ها فروخته شد که معمولا برنج میخریدند اما به دنبال خرید چندین محصول ضعیف، میخواستند که خود را به میزان مشخصی در سالهای بعد بیمه کنند. با این حال در قرن نوزدهم بود که بازارهای مشتقات جهش یافت و اکنون در شیکاگو، جایی که بازار قرارداد آتی ( بازار مرکانتیل) خوانده میشود، مرکز اوج این بازار است.

برای نمونه در سال 1880 شرکت غذایی هینز با کشاورزان قراردادی امضا کرد تا محصول خیار آنان را در سال بعد با قیمتی تعیین شده خریداری نماید. با این حال اغلب قراردادهای آتی صرفا میان خریدار و فروشنده بسته نمیشود بلکه از طریق بورس که به عنوان واسطه عمل میکند انجام میگیرد. همانگونه که انتظارات در مورد قیمت احتمالی هر چیزی از گوشت گرفته تا فلزات تا کالاهای دیگر، تغییر میکند، قیمت فروش آتی در ارتباط با آن کالا نیز در نوسان است.

این نوسان فوری همان چیزی است که ریسک را در بازار مشتقات و قراردادهای آتی بالا میبرد و فقط باید به یکی از بزرگترین بازار مشتقات و معاملات آتی مانند بازار نفت خام نگاه کرد تا به ریسک کردن در اینگونه بازارها پی برد. قیمت نفت وابسته به همه عوامل از جمله عوامل سیاسی و اقتصادی و حتی آب و هوا و بحران های طبیعی است و همه اینها خبر از یک بازار پر از ریسک و خطر و در عین حال پر سود را میدهد که توانایی دارند یک فرد یا سازمان یا شرکت یا حتی کشور را به ثروتهای هنگفت برسانند و برعکس , این پتانسیل نیز وجود دارد که سرمایه گذار را از عرش به فرش بکشاند.

منبع: دانشنامه اقتصاد و مدیریت