الگوی کرک پاتریک از نگاه کرک پاتریک

از آنجایی که برای ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزشی از ابزارها و روش‌های مختلفی استفاده می‌شود و گاه ناتوان در ارزیابی اثربخشی دوره‌ها می‌باشند، الگوی کرک پاتریک یکی از الگوی مطرح در این زمینه است که می‌تواند به طور دقیق دوره‌های آموزشی را مورد ارزیابی و اثربخشی قرار دهد، با این حال در مورد ابزارها و شیوه‌های جمع آوری اطلاعات در هر مرحله از آن نظرات مختلفی وجود دارد، حال در اینجا در پی این موضوع هستیم تا ابزارها و روش‌های ارزشیابی الگوی کرک پاتریک را از نگاه کرک پاتریک بررسی نماییم.

سطح اول: واکنش

کرک پاتریک راهنمایی‌های زیر را برای اجرای این سطح، ارائه می‌نماید.

• آنچه را که قرار است یادگیرندگان پس از طی دوره آموزشی بدان نایل شوند را تعیین کنید؛

• یک فرم پرسشنامه با پرسش‌های بسته طراحی کنید؛

• بخشی را در فرم برای ارائه سایر نظرات و پیشنهادها اختصاص دهید و پیشنهاد دهندگان را تشویق کنید؛

•  پرسش‌ها را به گونه‌ای طراحی کنید که منجر به پاسخ‌های دقیق و درست شوند؛

•  برای پذیرش میزان موفقیت دوره، استاندارد تعیین کنید؛

•  اقدامات را در برابر استانداردها اندازه‌گیری کنید، سپس اقدام مناسب را انجام دهید؛

•  اقدامات اصلاحی مناسبی برای بهبود تعیین کنید.

سطح دوم: یادگیری

کرک پاتریک درکتاب ارزیابی برنامه‌های آموزشی، راهنمایی‌هایی بدین‌گونه را برای اجرای این سطح ارائه می‌دهد.

•  از یک گروه کنترل (شاهد) استفاده کنید‌؛

•  صد درصد پاسخ‌ها را جمع آوری کنید؛

• از نتاج ارزیابی، برای اقدامات اصلاحی استفاده کنید.

سطح سوم: رفتار

کرک پاتریک راهنمایی‌های زیر را برای اجرای این سطح ارائه می‌دهد:

•  از یک گروه کنترل استفاده کنید،

•  اگر دوره آموزشی عملی(مهارتی) بوده، عملکرد پیش و بعد را ارزیابی کنید.

•  با یک یا چند نفر از: همکلاسی‌ها‌، سرپرست مستقیم، زیردستان و دیگر افرادی که رفتار یادگیرنده را مشاهده می‌کنند، مصاحبه یا نظرسنجی کنید.
•  ارزیابی‌ها را در زمان‌های مناسب تکرار کنید.

•  در ارزیابی‌ها از رویکرد هزینه - فایده استفاده کنید.
  

سطح چهارم: نتایج

کرک پاتریک این راهنمایی‌ها را برای اجرای این سطح بدین‌گونه ارائه می‌دهد

• در صورتی که دوره عملی یا مهارتی است، از یک گروه کنترل استفاده کنید.

• زمانی را برای اینکه نتایج به ثمر برسند تخصیص دهید.

• در صورتی که دوره عملی یا مهارتی بوده، مهارت پیش و بعد از دوره را ارزیابی کنید.

•  ارزیابی‌ها را در زمان‌های مناسب تکرار کنید.

• از رویکرد هزینه- فایده استفاده کنید.

نتیجه گیری

بررسی روند سرمایه گذاری در فعالیتهای آموزشی در همه دنیا در سالهای اخیر، نشان از آن دارد که میزان منابع اختصاصی به این مهم، نسبت به سالهای گذشته در حال افزایش است و مدیران و مسئولان در صنایع مختلف توجه و عنایت قابل توجهی نسبت به این حوزه دارند . با این حال هنوز برخی دل نگـرانی‌‌ها از جانب مسئولان و تصمیم گیرندگان سازمانها در رابطه با عــدم اثربخشی فعالیتهای آموزشی دیده می‌شود کـه در کنار دلایل مختلفی که در این رابطه می‌توان مطرح کرد، بایستی به ضعف دانشی و مهارتی در رابطه با چرخه تصمیم گیری در فعالیتهای آموزشی اشاره کرد. در این اینجا تلاش شد،در این مدل کرک پاتریک که در سال‌های اخیر در سازمان‌های ایرانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است را از نگاه کرک پاتریک بررسی نماییم.