چگونه یک کارگاه آموزشی برگزار کنیم! ( بخش اول)

پیش از هر چیز خوب است فلسفه یک کارگاه آموزشی را درک کنیم. به طور کلی، یک کارگاه آموزشی با این هدف طراحی و برگزار می شود که محتوای آموزشی مختصر و مفیدی را در مدتی کوتاه به فراگیران آموزش دهد. بنابراین، کارگاه آموزشی از نظر طبقه بندی جزو دوره های آموزشی کوتاه مدت به شمار می آید. نکته ی دیگر این است که در کارگاه های آموزشی معمولاً تبادل اطلاعات میان تعداد محدودی از شرکت کنندگان صورت می گیرد. یکی از ویژگی های اصلی کارگاه آموزشی این است که در آن مفاهیم نظری با فعالیت‌های عملی همراه می شوند و دستاورد این همراهی یادگیری کاربردی مفاهیم آموزشی توسط هر یک از شرکت کنندگان است.

برای آن که بتوانیم یک کارگاه آموزشی را با موفقیت طراحی و برگزار کنیم، افزون بر آگاهی از ویژگی های کارگاه؛ باید از اهداف آن هم مطلع باشیم. مهمترین هدفی که از برگزاری یک کارگاه آموزشی پیگیری می‌شود، ارتقای دانش و ایجاد مهارت در زمینه ای خاص در مدت زمان کوتاهی در میان شرکت کنندگان است. دومین هدف، آموزش مباحث علمی متنوع و مورد نیاز شرکت کنندگان به صورت فشرده است، هدفی که تحقق آن نیاز به دقت در تنظیم محتوای آموزشی دارد. سومین هدف، ارتقای آگاهی و توانایی شرکت کنندگان در راستای شناخت بیشتر از موضوع آموزش و توسعه رفتار آگاهانه تر آنان است. چهارمین هدف، توانمندسازی شرکت کنندگان در عرصه ی پیشگیری یا حل معضلات و مشکلاتی است که معمولاً در حوزه موضوع آموزش مطرح می‌شوند و بر طرف ساختن آن ها نیازمند آگاهی و تجربه کافی است.

در گام بعدی، باید بدانیم که یک کارگاه آموزشی چه تأثیراتی را می تواند در شرکت کنندگان ایجاد کند. به باور کارشناسان امور آموزشی، مهمترین تأثیری که از برگزاری یک کارگاه آموزشی پیگیری می شود، تغییر نگرش شرکت کنندگان است. بنابراین، تأثیر اصلی یک کارگاه آموزشی فراتر از دانش افزایی یا مهارت آموزی است و باید به ایجاد تغییر در نگرش افراد شرکت کننده بینجامد. افزون بر این، با برگزاری یک کارگاه آموزشی به دنبال یافتن راه حل مناسبی برای تبلیغ و گسترش ارزش هایی هستیم که خودمان و شرکت کنندگان همگی به آن ها باور داریم و این کار را از راه همکاری، بحث و گفتگو می توان انجام داد. از این رو، پیامد قطعی یک کارگاه آموزشی موفق ایجاد امکانی سازنده برای تبادل نظر و تجارب در میان شرکت کنندگان است.

حال که از این موارد آگاه شدیم، باید بدانیم که یک کارگاه آموزشی نیازمند برنامه ریزی است. از آنجا که هر کارگاه آموزشی معمولاً یک دوره ی مشخص و مستقل از آموزش را در بر می گیرد، برگزاری یک کارگاه آموزشی به صورت اثر بخش، نیازمند رعایت اصول علمی و پیمودن مراحل برنامه ریزی به طور کامل است. تمامی فعالیت های پیش از برگزاری هر کارگاه آموزشی در دو بخش قابل دسته بندی هستند: نخست، برنامه ریزی آموزشی؛ دوم، برنامه ریزی درسی.

خوب است که بدانیم برنامه ریزی آموزشی به نوبه خود دارای مراحلی است. هر دوره آموزشی از جمله کارگاه آموزشی، سه مرحله کلی را در بر می‌گیرد: طراحی، اجرا و ارزشیابی. طراحی برنامه کارگاه آموزشی نیازمند تصمیم گیری و انجام اقدام مناسب در ارتباط با عناصر آموزشی و چگونگی ارتباط عناصر با یکدیگر است. مجموعه اقداماتی که باید در خصوص عناصر برنامه درسی و آموزشی یک کارگاه صورت گیرند، عبارتند از: تشخیص نیازها، تعیین هدف و انتخاب و سازماندهی محتوا. باید بدانیم نیاز سنجی، مقدم بر انتخاب هدف های آموزش است زیرا نوع آموزش بر حسب نیازهای شرکت کنندگان در دوره تعیین می شود. در مرحله اجرا، آنچه از پیش تصمیم گیری و طراحی شده و به صورت طرح درس دوره آموزشی و جدول زمان بندی کارگاه در آمده به اجرا در می‌آید.