نگاهی به سه رویکرد در طراحی محیطهای آموزشی
اداره مدرسه توسط خود دانش آموزان، ممکن است به هرج و مرج منجر شود، اما امروز افراد بسیاری به کارایی و موثر بودن دخالت دانش آموزان در نحوه اداره مدرسه، باور دارند.
استرالیا؛ استخدام آموزگاران توسط دانش آموزان
فرض کنید زمانی که به مدرسه می‌رفتید، می‌توانستید معلم‌هایتان را خودتان انتخاب کنید. دراین‌صورت، چه مهارتها و توانایی‌هایی برایتان تعیین کننده بود؟
تشکیل این گروه‌ها، ابتکاری از راجر پیج، مدیر دبیرستان "نوسال” است. وی می‌گوید که یکی از مهترین اهدافش این بوده است که به دانش آموزان قدرت و حق انتخاب دهد.
وی می‌افزاید: «یکی از مسائل مربوط به محیط آموزشی نوجوانان که همیشه برایم خیلی جالب بود، حق انتخاب دانش‌آموزان است. دوسال پس از تاسیس دبیرستان، تصمیم گرفتیم برخی از دانش آموزان را درگیر فرایند [گزینش معلمان] کنیم. بعد از آنها خواستیم که دواطلبان خود را معرفی کنند. تقریبا نیمی از شاگردان اعلام آمادگی کردند. آنها از این ایده استقبال کردند.»
دانش آموزان برای شرکت در فرایند تصمیم گیری، نیاز به آموزش‌هایی دارند. به این منظور یک برنامه آموزشی به آنها می‌آموزد که چگونه معلم‌شان را به شیوه‌ای حرفی و محرمانه برگزینند.
انتقادهایی به شیوه کار دبیرستان "نوسال” شده است. البته گروه زیادی هم با این روش موافقند، چون از نظر آنها سود این کار برای همه است. جولیا استوپا، معلم موسیقی دبیرستان، توسط دانش آموزان انتخاب شده است و می‌گوید هیچکس بهتر از خود شاگردان، از نیازهای آنها آگاه نیست.
پرتغال؛ دانشجویان کارکرد اساتید را ارزیابی می‌کنند
استاد خوب چه کسی است؟ هشت سال پیش دانشگاه پورتو در پرتغال نظرسنجی انجام داد و از دانشجویان خواست که اساتید خود را ارزیابی کنند. پائولو بلزا واسکونسلوس و سوفیا گوتن، دو تن از اساتید دانشکده مدیریت که "ریاضی یک” درس می‌دهند، در این ارزیابی نتایج خوبی بدست آورند.
قبلا میزان قبولی در این درسها خیلی کم بود، ولی اینک میزان قبولی دانشجویان به هشتاد درصد رسیده است و دانشگاه پورتو هم با اهدای جایزه آموزش برتر سال تحصیلی ۱۵-۲۰۱۴ به این دو استاد، از آنها قدردانی کرد.
در این ارزیابی، دانشجویان باید به ساختار آموزش، رابطه با استاد، و میزان حمایت او از دانشجو نمره بدهند. اگر نتایج ارزیابی بیش از یک سال تحصیلی منفی بماند، شورای آموزشی و اساتید، باید اوضاع را تغییر دهند.
معاون رئیس دانشگاه می‌گوید که در سال ۲۰۰۷ میلادی استادها با آغاز این نظرسنجی بطور جدی مخالف بودند. اما از نظر خود او، این نظرسنجی موفق بوده است. ترم گذشته تنها ۳۰ درصد دانشجویان در ارزیابی هایی که روی اینترنت انجام می‌شود، شرکت کردند. شمار زیادی از آنها هنوز فکر می‌کنند کسی به عقیده آنها اهمیت نمی‌دهد.
شعار مدرسه سامرهیل در بریتانیا: «راه خودت را برو»
مدرسه "سامرهیل” در بریتانیا به جنجالی ترین مدرسه دنیا معروف شده است. بنا بر رویکرد آموزشی این مدرسه، دانش‌آموزان در انتخاب دروس خود اختیار دارند و تمام قواعد و مقررات را تعیین می‌کنند. در "سامرهیل"، کلاسهای هنر و دروس فنی به یک اندازه اهمیت دارند.
کوینسی راسل دانش آموز پیشین این مدرسه که اینک مقیم فرانسه است، دو فرزندش را برای تحصیل به "سامرهیل” فرستاده است. راسل می‌گوید که هدفش این بوده است که فرزنداش هم درس خواندن در این مدرسه را تجربه کنند.
وی می‌افزاید: «می‌دانستم کجا می‌روند و می‌دانستم چه چیزهایی در انتظار آنهاست. خود من این دوران را گذرانده بودم و به خودم می‌گفتم: " تو که هستی که این فرصت یادگیری احترام و توان شنیدن و عشق و اعتماد را از آنها دریغ کنی”.»
ویژگی دیگر مدرسه سامرهیل، پایبندی به اصول دموکراسی است: دانش آموز و آموزگار هم تراز هستند و در جلسات هفتگی همه به یک میزان حق رأی دارند.
شاگردان مدرسه "سامرهیل” بین ۶ تا ۱۸ سال سن دارند. این مدرسه یک بار تهدید به تعطیلی شده است، اما در آخرین بازرسی، رویکرد آموزشی این مدرسه، بویژه در زمینه آموزش اخلاقی بسیار مثبت ارزیابی شد.
مهم‌ترین اصل "ای اس نیل” مؤسس "سامرهیل” این بوده است: «راه خودت را برو». او گفته است ترجیح می‌دهد از "سامرهیل” رفتگری شاد و خوشحال بیرون بیاید، تا نخست وزیری عصبی.
