آشنایی با پراگماتیسم و ریشه های آغازین این واژه -1-

مقدمه:

در اواخر قرن19 یک روش فلسفی موسوم به pragmatism در آمریکا توسط بعضی از متفکران (ویلیام جیمز،چارلز سندرس پیرس،جان دیویی) به ظهور رسید. به نظر این متفکران پراگماتیسم انقلابی است علیه ایده الیسم و کاوشهای عقلی محض که هیچ فایده ای برای انسان ندارد در حالی که این فلسفه روشی است در حالی مسائل عقلی که می تواند در سیر ترقی انسان بسیار سودمند باشد.این روش فلسفس همچون انقلابی بود علیه سیرت و سنت بی حاصل در مدارس آمریکایی و سیرت و سنت بیهوده مابعد الطبیعی که در اروپای آن موقع در حال جلوه گیری بود. اصحاب مصلحت عملی دریافتند که روش و نطریه شان در حل مسائل عقلی و در پیش بردن سیر ترقی انسان سودمند تواند بود.

پراگماتیسم چیست؟

واژه پراگماتیسم مشتق از وازه یونانی pragma به معنی عمل است. این واژه اولین بار توسط چارلز سندرس پیرس منطق دان آمریکایی به کار برده شدومقصود او از به کار بردن این واژه روشی برای حل کردن ارزشیابی مسائل عقلی بود. اما به تدریج معنای پراگماتیسم تغییر کرد. در روش پراگماتیکی مطلقاً هیچ چیز تازه ای وجود ندارد. پراگماتیسم بیانگر رویکردی کاملاً آشنا در فلسفه یعنی همان رویکرد تجربه گرایانه است.

پراگماتیسم به معنای وسیعتر یعنی نوعی (نظریه حقیقت) در قبال دو نظریه ی معروف دیگر در باب حقیقت یا صدق- نظریه مطابقتکه حقیقت عبارت است از مطابقت گزارها با واقعیت خارجی آن می داند که ارسطو و فلاسفه اسلامی به این نظریه معتقدند نظریه ی پیوستگیکه فلاسفه غرب از دکارت به بعد معمولاً آن را پذیرفته اند و به معنای هماهنگی اجزای یک نطریه است.نظریه پراگماتیسم معتقد است یک عقیده در صورتی حقیقی است که هر گاه عمل مطابق ان واقع شود،به طور تجربی نتایج رضایت بخش و محسوس به بار آورد،یعنی حقیقت باید به مثابه رابطه پیامدهای رضایت بخش و محسوس با اعمالی که از عقاید معین ناشی می شود در نظر گرفته شود.حقیقت چیزی جز این نیست که تصورات تنها تا آن جا حقیقی اند که ما را در ایجاد رابطه ای رضایتی بخش با دیگر بخشهای تجربه مان یاری رسانند.هر نطری که ما را کامیابانه از قسمتی از تجربه مان به قسمت دیگر آن ببرد چیزها را به گونه ای رضایت بخش به هم ربط دهد،تضمین شده باشد،امور را ساده کند و در نیروی کار صرفه جویی به عمل آورد.به همان اندازه،تا همان جا و به گونه ای ابزار وار حقیقی است.این جمله اخیر به صورت کاملاً روشن ملاک حقیقی بودن یک نظریه را افاده عملی ان به صورت رضایت بخش می داند که در اشکال ساده تضمین شده و تجارب مرتبط نمودار می شود.به عبارت دیگر ، استفاده عملی ، برای ما یک حالت رضایت بخش به ارمغان آورد.رضایت بخش بودن نیز یعنی این رأی مثلاً با مجموع دلبستگی های وجودی بشر سازگار باشد.مقصود این است که اگر این رأی را بپذیریم،در هیچ جا از وجود خودمامپن احساس تعارض و مشکل نمی کنیم.

 معنای فلسفی پراگماتیسم: