نماد الکترونیک، اعتماد مردم برای خرید را جلب می کند؟
ایران در گزارشی نوشت:بحث توجه به «نماد الکترونیک» از چند سال گذشته و با رشد فروشگاه‌های اینترنتی مورد توجه قرار گرفته است. اگر تا پیش از این حضور فروشگاه‌های اینترنتی بسیار محدود بود اما حالا با توجه به تحولات ایجاد شده به واسطه رشد استفاده اینترنت و موبایل، شاهد حضور کسب وکارهای نوینی در فضای اینترنت هستیم. با یک جست‌و‌جوی ساده در اینترنت می‌توانید فروشگاه‌های اینترنتی گوناگونی را پیدا کنید که هر کدام با ارائه محصولات گوناگون سعی در جذب کاربران بیشتری به سمت خود دارند.
به گفته رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و براساس اعلام بانک مرکزی، آمار خرید و پرداخت اینترنتی تا پایان شهریور سال 93حدود 23 هزار میلیارد تومان بود که پیش‌بینی می‌شد این آمار تا پایان این سال به حدود 50هزار میلیارد تومان برسد که این آمار در مقایسه با سال گذشته 229 درصد رشد دارد. افزایش پرسرعت کسب و کارهای آنلاین در سال‌های گذشته در نهایت سبب شد تا وزارت صنعت، معدن و تجارت برای سر و سامان دادن به این بازار طرح ارائه «نماد اعتماد الکترونیک» و «اهدای پروانه به کسب و کارهای اینترنتی» را در نظر بگیرد. طرحی که به باور برخی فروشندگان اینترنتی، در صورت تداوم گسترش آنها می تواند مشکلات را حل کند اما اکنون به دلیل مراحل پیچیده ثبت‌نام و همچنین نبود یک نهاد مشخص برای ارائه پروانه کسب اینترنتی با مشکل مواجه کرده است.
مجوزی برای کسب و کارهای اینترنتی
مهر ماه سال 90 و به دنبال ساماندهی بازار فروشگاه‌های اینترنتی، خبر اهدای پروانه کسب فروشگاه‌های اینترنتی و تأسیس اتحادیه صنف فروشگاه‌های الکترونیک شنیده شد. به دنبال این خبر نیز فروشگاه‌های مجازی برای دریافت این پروانه باید ابتدا به سایت
enamad.ir مراجعه و با پرکردن فرم مشخص، «نماد اعتماد» برای کار اینترنتی خود کسب می‌کردند. در مرحله بعد نیز از آنجا که این فروشگاه‌ها اتحادیه مشخصی ندارد باید به اتحادیه فناوران رایانه تهران مراجعه و از این اتحادیه پروانه کسب دریافت می‌کردند. براساس اعلام مرکز توسعه تجارت الکترونیک در سال 91پس از رسیدن تعداد فروشگاه‌های الکترونیکی دارای پروانه کسب به حد نصاب لازم، یعنی حدود 200 تا 300 فروشگاه، انتخابات جهت تأسیس اتحادیه مستقلی تحت عنوان اتحادیه کشوری صنف فروشگاه‌های الکترونیکی با حضور فروشگاه‌های الکترونیکی دارای پروانه کسب،برگزار خواهد شد. انتخاباتی که حالا و بعد از گذشت تقریباً 4 سال خبری از آن نیست.
محمد گرکانی نژاد،رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص سر نوشت دریافت پروانه کسب فروشگاه‌های اینترنتی می‌گوید: «در سال‌های گذشته تصمیماتی در خصوص ارائه پروانه به فروشگاه‌های اینترنتی گرفته شد مبنی بر اینکه این فعالان اینترنتی بعد از دریافت نماد الکترونیک باید مجوز کسب فعالیت را نیز بگیرند که این تصمیم شرایط کار را برای این کسب و کارهای اینترنتی سخت کرد و به نوعی باعث معطلی بسیاری از افراد شد در نهایت وزارت صنعت تصمیم به اصلاح این روش گرفت و اعلام کرد که هر فروشگاه و کسب و کار اینترنتی برای دریافت نماد اعتماد به صورت متمرکز باید به سایت مرکز توسعه تجارت الکترونیک مراجعه کند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «مرکز توسعه تجارت الکترونیک سعی کرده رابطه خوبی با اصناف و سایر دستگاه‌های تخصصی مختلف داشته باشد و از آنها فهرست کالاها و فعالیت مجاز را دریافت کند. درنهایت هر کسب وکاری برای فعالیت در فضای اینترنت کافی است به سایت مرکز توسعه مراجعه و درخواست نماد کند تا از این طریق اگر در فهرست فعالیت مجاز باشد همزمان نماد و پروانه کسب را دریافت کند.»
گرکانی‌نژاد تأیید می‌کند کسب و کاری که در فهرست مجاز اصناف و دستگاه‌های تخصصی مورد تعامل با مرکز توسعه تجارت الکترونیکی قرار داشته باشد تنها برای تأیید فعالیت خود باید به مرکز مراجعه و نماد اعتماد الکترونیکی خود را دریافت کند.
نمادی برای جلب اعتماد
گسترش صنعت دیجیتال فضای اقتصاد جهانی را رقابتی کرده است. به گفته کارشناسان اقتصاد دیجیتال موجب شده است که موانع ورود به بازار برداشته شود و هر فرد براحتی از طریق شبکه اینترنت وارد اقتصاد جهانی شود.
در حالی که کسب و کار آنلاین در دنیا با وجود بحران اقتصادی روز به روز در حال افزایش است، اما سهم ایران از این بازار بسیار اندک و به باور فعالان بازار، کسب وکار آنلاین در ایران هنوز در ابتدای راه است. با وجود فعالیت چند فروشگاه اینترنتی که این روزها همه اسم‌شان را می‌شنویم اما هنوز تنوع فعالیت این نوع فروشگاه‌ها در ایران پایین است و در بین همین چند فروشگاه اینترنتی نیز هنوز کاربران نمی‌دانند دقیقاً کدامیک به دیگری برتری دارد. مسئولان سازمان مرکز توسعه تجارت الکترونیک اعلام می‌کنند با ارائه نماد اعتماد الکترونیک به کسب و کارهای اینترنتی، این مرکز در تلاش است میزان اعتماد مردم به خرید‌های اینترنتی را بالا ببرد. نماد اعتماد الکترونیکی نشانه‌ای است که از طرف مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران)، به عنوان تأییدیه به فروشگاه‌های اینترنتی داده می‌شود. گرکانی‌نژاد با اعلام اینکه در حال حاضر بیش از 9هزار سایت اینترنتی نماد اعتماد الکترونیکی دریافت کرده‌اند در خصوص مزایای این نماد می‌گوید: «هدف ما از ارائه نماد اعتماد کمک به دو لایه یعنی فعالان کسب و کار اینترنتی و کاربران خریدار است.» به باور وی فعالان کسب و کار اینترنتی می‌توانند با کمک این نماد از ایجاد مشکلات احتمالی در حوزه فعالیت خود جلوگیری کنند و کاربران نیز می‌توانند در صورت بروز مشکل از حقوق و حمایت دولت برخوردار شوند. گرکانی‌نژاد تأیید می‌کند سایتی که نماد الکترونیک دریافت می‌کند در قبال محصولی که در اختیار کاربران می‌گذارد مسئول است.
رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، در پاسخ به این سؤال «ایران» که این نماد تا چه حد باعث جلب اطمینان کاربران به خرید اینترنتی شده‌است می‌گوید: «هنوز برای جلب توجه کاربران به انجام خرید اینترنتی و تلاش برای رشد تجارت الکترونیک در کشور در ابتدای راه و در تلاش برای فرهنگ‌سازی هستیم. وقتی سایتی نماد دارد یعنی مشخص است توسط چه کسی راه‌اندازی شده و اینکه مقررات و قوانین لازم یک کسب و کار را رعایت می‌کند.»
در همین زمینه گلمر بحری،رئیس سابق کمیسیون تجارت الکترونیک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز به «ایران» می‌گوید: «نماد الکترونیک به معنی ارزشگذاری کالاها و خدمات سایت‌های اینترنتی نیست. قرار نیست نماد اعتماد تضمین کند کالا و خدمات ارائه شده از طریق سایت‌های اینترنتی کالاهای اصل و یا خدمات با کیفیت هستند بلکه نماد تنها تضمین کننده این موضوع است که درگاه مالی این سایت قابل اطمینان و مورد تأیید بانک مرکزی ایران است. » او با اعلام اینکه وجود کلمه «اعتماد» در این نماد باعث سوءتفاهم در کارایی نماد الکترونیک شده می‌افزاید: «نماد الکترونیک مسئولیتی در خصوص کیفیت کالا ندارد و تنها اگر اشکالی در پرداخت مالی به وجود آمد و یا کلاهبرداری در این خصوص رخ داد از حقوق مصرف کنندگان حمایت می‌کند.» این فعال حوزه فناوری اطلاعات تأکید می‌کند که جایگاه مرکز توسعه تجارت الکترونیک کنترل کیفیت محصولات نیست و ارزشگذاری و رتبه‌بندی کالاها و خدمات سایت‌های اینترنتی را بخشی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید انجام دهد که متأسفانه هنوز این بخش در این وزارتخانه تعریف نشده است.
اما رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی تأیید می‌کند که در حال حاضر این مرکز با کمک نماد و شناسنامه‌دار کردن سایت‌ها در حال سر و سامان دادن به فعالیت در بخش تجارت الکترونیکی است و در نظر دارد بعد از رسیدن به حداقل پایداری در این بخش کار ارزشگذاری و بررسی کیفیت خدمات و کالاهای سایت‌های اینترنتی را نیز شروع کند.
مراحل طولانی دریافت نماد
در حالی که مرکز توسعه تجارت الکترونیک تلاش خود را برای سامان دادن به فعالیت کسب و کارهای اینترنتی به کار بسته است اما برخی فعالان اینترنتی معتقدند مراحل طولانی ثبت مدارک درسایت «نماد الکترونیک» باعث اتلاف و سردرگمی هرچه بیشتر فعالان اینترنتی شده است. یکی از صاحبان سایت خرید و فروش کتاب، دریافت نماد از مرکز توسعه تجارت الکترونیک را به هفت خوان رستم تشبیه می‌کند و می‌گوید:« در نگاه اول وقتی برای ثبت نام به سایت enamad مراجعه می‌کنید مراحل ساده به نظر می‌رسد اما همین که مراحل را پشت سر می‌گذارید متوجه می‌شوید که مدام باید مدارک مختلف را ارسال و تکمیل کنید و هر لحظه نیز به مدارک درخواستی ایراد گرفته می‌شود.» این فعال اینترنتی تأکید می‌کند گاهی آنقدر برطرف کردن ایرادهای گرفته شده طولانی می‌شود که بسیاری از گرفتن این نماد صرفه نظر می‌کنند.
رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی اما بر این باور است که اکثر نماد‌های درخواستی درصورت تکمیل مدارک ظرف 72 ساعت به درخواست کنندگان داده می‌شود. به گفته وی برخی سایت‌ها بدون توجه به مدارک درخواستی عملیات را انجام می‌دهند و گله می‌کنند که مراحل دریافت نماد طولانی شده است. گرکانی‌نژاد با اعلام اینکه قرار است یک سایت شناسنامه‌دار شود و در این خصوص باید دقت بالایی صورت بگیرد تأکید می‌کند که مرکز توسعه تجارت الکترونیک در تلاش است تا با همکاری اصناف و دستگاه‌های تخصصی پروسه ارسال مدارک و تکمیل فرم را به حداقل زمان برساند. چرا که این مرکز این التزام را در خود دارد که با حداکثر سرعت و حداقل تشریفات اداری این کار را انجام دهد.
