آنچه باید در مورد هنر درمانی بدانید

شاید برایتان عجیب باشد که بشنوید هنر می‌تواند به‌عنوان وسیله‌ای تأثیرگذار جهت درمان بیماری‌های ذهنی استفاده شود.

سئوال این است که هنر واقعاً چه نقشی می‌تواند در روان درمانی ایفا کند؟

هنر به‌عنوان يک رسانه‌ی بيانگر قادر است در برقراری ارتباط، غلبه بر استرس و کشف جنبه‌های مختلف شخصيت‌شان به کمک بيماران بیاید.

در تعریف کلی علم روان‌شناسی، به استفاده از روش‌های هنری برای درمان اختلالات روانی و بهبود سلامت روانی، «هنر درمانی» گفته می‌شود.

در واقع هنر درمانی، با فرايندهای خلاقانه‌ای تکنيک‌های روان درمانی را در هم آمیخته می‌کند تا با این روش سلامت روانی و بهزيستی را بهبود بخشد.

تعریفی که انجمن هنر درمانی آمريکا، از این مبحث دارد به این شرح است: «يک حرفه مربوط به سلامت روانی که از فرايندهای خلاقانه هنری استفاده می‌کند تا سلامت و بهزيستی جسمی، روانی و هيجانی افراد را در همه رده‌های سنی، بهبود و ارتقاء بخشد. هنردرمانی بر پايه‌ی اين اعتقاد قرار دارد که فرايند خلاقانه در خود بيانگری هنری، به مردم در حل تعارضات و مشکلات، تقويت مهارت‌های ارتباطی، تنظيم رفتار، کاهش استرس، افزايش حرمت نفس و خودآگاهی، و به دست آوردن بينش بهتر و بيشتر کمک می‌کند.»

ریشه و سرآغاز هنر درمانی

هرچند که مردم هزاران سال است که از هنر به عنوان راهی برای بيان، ارتباط و بهبود يافتن استفاده می‌کنند، امّا می‌توان گفت این موضوع به صورت رسمی از اواسط قرن بيستم آغاز شد. پزشکان متوجه شدند، افرادی که از بيماری‌های روانی رنج می‌برند اکثراً احساس خودشان را با نقاشی کشیدن و سایر کارهای هنری بيان می‌کنند و اين موجب شد که به فکر بهره بردن از هنر به عنوان يک روش بهبود بخشی بيفتند. از آن زمان، هنر به عنوان بخش مهمی از حوزه‌ی روان‌درمانی مطرح شد و هنوز هم از این روش در برخی از روش‌های سنجش و درمان استفاده می‌شود.

چه زمانی از هنر درمانی استفاده می‌شود.

از هنردرمانی می‌توان برای درمان محدوده وسيعی از اختلالات ذهنی و درماندگی‌های روانی استفاده کرد. در بسياری موارد، ممکن است همراه با ساير روش‌های روان‌درمانی مانند گروه درمانی يا درمان‌شناختی- رفتاری به کار گرفته شود.

در اینجا به برخی از شرايط و وضعيت‌هايی که ممکن است هنردرمانی در آنها به کار گرفته شود اشاره می‌کنیم:

• کودکان با ناتوانی‌های يادگيری
• بالغان با استرس شديد
• کودکانی که از مشکلات رفتاری يا اجتماعی در مدرسه يا خانه رنج می‌برند
• افراد با مشکلات سلامت روانی
• افرادی که از آسيب‌های مغزی رنج می‌برند.
• کودکان يا بالغانی که در معرض رويدادهای آسيب‌زا قرار گرفته‌اند

روش عملکرد هنر درمانی چگونه است؟

هنر درمانگر می‌تواند از روش‌های متنوع و متعدد هنری از جمله نقاشی، طراحی، مجسمه‌سازی و کولاژ (تصوير تکّه‌کاری) در مورد بيماران، از کودک تا سالمند، استفاده کند.

کسانی که به آسيب‌های هيجانی، خشونت جسمی، بهره‌کشی خانگی، اضطراب، افسردگی و ساير مشکلات روانی شده باشند می‌توانند از خودبيانگری خلاقانه سود ببرند.

خدمات هنردرمانی می‌تواند در مدرسه، سازمان‌های اجتماعی، بيمارستان و مراکز روان درمانی خصوصی در دسترس بيماران باشند.

احتمالاً دوست دارید بدانيد که جلسات هنردرمانی با کلاس‌های معمولی هنرآموزی چه تفاوتی دارد. در کتاب مرجع هنردرمانی نوشته‌ی کتی مالديوچی چنين آمده است: «در اغلب جلسات هنردرمانی، تمرکز بر روی تجربيات درونی (احساسات، ادراکات و تصوّرات) خود شخص است.

با وجودی که هنردرمانی ممکن است شامل يادگيری مهارت‌ها يا تکنيک‌های هنری گردد، امّا تأکيد به طور کلّی نخست بر ايجاد و بيان تصاويری است که از درون فرد برمی‌آيد، نه بر آن چيزهايی که او در دنيای خارج می‌بيند.» و با وجودی که در بعضی از کلاس‌های سنتی هنری نيز ممکن است از شما خواسته شود که از روی تصوّرات و تخيلاتتان طراحی يا نقاشی کنيد امّا در هنردرمانی، دنيای درونی تصاوير، احساسات، افکار و ايده‌های شما همواره در درجه اوّل اهميت قرار دارد.